اروپا زانو زد
سفر امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه به آمریکا که برای بانیان برجام در ایران به مثابه آخرین بارقه‌‌های امید برای جلوگیری از خروج آمریکا از برجام بود، حالا به یک نشانه بزرگ برای پایان یافته دانستن برجام تبدیل شده است. مکرون که سال گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل همراهی خود با سیاست دولت جدید آمریکا در قبال ایران را اعلام‌کرده بود، حالا به صورت رسمی و علنی همزبانی خود با ترامپ درباره برجام را اعلام کرد.
به گزارش «وطن‌امروز»، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه سه‌شنبه‌شب پس از دیدار و مذاکره با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد کشورش معتقد است باید محدودیت‌‌های بیشتری هم در حوزه هسته‌ای و هم در حوزه‌‌های موشکی و منطقه‌ای علیه ایران اعمال شود. مکرون گفت در کنار برجام باید یک توافق جدید نیز شکل بگیرد؛ توافقی که بر اساس اظهارات رئیس جمهور فرانسه باید دارای 3 محور جدید باشد:
- مادام‌العمر شدن تحریمهای هسته‌ای ایران؛ مندرج در برجام
- محدود کردن برنامه دفاع موشکی ایران
- عقب‌نشینی جمهوری اسلامی ایران از سیاست‌‌های منطقه‌ای خود.
اظهارات مکرون نشان می‌دهد اروپا رسما شروط ترامپ برای عدم خروج رسمی از برجام را پذیرفته است. ترامپ ژانویه امسال هنگام تمدید تعلیق تحریمهای ایران در برجام گفت 12 ماه مه/ 22 اردیبهشت، دیگر این تعلیق را تمدید نخواهد کرد، مگر آنکه 3 شرط او یعنی دائمی شدن محدودیت‌‌های هسته‌ای، محدود شدن برنامه دفاع موشکی و تغییر سیاست‌‌های منطقه‌ای ایران محقق شود. حالا 3 ماه پس از آن سخنرانی ترامپ، مواضع اروپا و آمریکا علیه ایران تقریبا منطبق شده است. اروپا نیز به نظر ترامپ رسیده است. آنها معتقدند برای حفظ برجام باید یک توافق جدید شکل بگیرد که در حوزه هسته‌ای محدودیت‌‌های بیشتری از برجام را علیه ایران اعمال کند، در حوزه دفاع موشکی، توان دفاعی ایران را محدود و ضعیف و همچنین قدرت نفوذ منطقه‌ای ایران را تضعیف کند. ترامپ نیز همزمان گفته است اگر قرار است توافقی در این‌باره انجام شود، یک توافق مستحکم است نه مثل برجام یک توافق پوسیده که در حال سقوط است. به اعتقاد کارشناسان این مواضع اروپا و آمریکا به معنای همان پاره شدن برجام است، چرا که اکنون دیگر برجام به عنوان یک سند بین‌المللی نه موضوعیت دارد و نه به عنوان مبنای اقدامات طرفین قرار گرفته است. ضمن اینکه حالا ماهیت این توافق نیز تغییر کرده است و صرفا در حال تبدیل شدن به جزئی کوچک از یک مجموعه بزرگ مطالبات است. این برای ایران به معنای پایان یافتن برجام است. حسن روحانی دیروز در اعتراض به اظهارات مکرون گفت اروپا برای زنده نگه داشتن برجام باید از کیسه خودش خرج کند. علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی هم گفت توافق میان اروپا و آمریکا درباره برجام برای ایران بی‌اعتبار است. اظهارات مقامات آمریکایی و اروپایی و همچنین واکنش مقامات ایرانی چشم‌انداز مشخصی را از برجام پیش رو قرار داده است. به نظر نمی‌رسد از فرمول فعلی حتی ایده «ادامه برجام با اروپا منهای آمریکا» نیز مقبول باشد، چرا که اروپا در عمل سیاست‌‌های خود در قبال ایران را با شروط دونالد ترامپ منطبق کرده است.
در کنفرانس ترامپ و مکرون چه گذشت؟
کنفرانس خبری مشترک دونالد ترامپ و امانول مکرون سه‌شنبه‌شب برگزار شد. ترامپ در این کنفرانس خبری باز هم ایران را آماج اتهامات قرار داد. وی گفت: «نمی‌توان به ایران اجازه داد به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. این رژیم باید به حمایتش از تروریسم پایان دهد. در خاورمیانه هر جا بروید، صرف‌نظر از اینکه کجا باشد، رد پای ایران را در مشکلات می‌بینید». ترامپ از کشورهای ثروتمند غرب آسیا خواست کمک‌شان را برای دوران پس از شکست داعش در سوریه افزایش دهند تا ایران از مزایای خروج این گروه تروریستی از سوریه منتفع نشود. به گزارش فارس، امانوئل مکرون هم در این کنفرانس خبری با اتهامات رئیس‌جمهور آمریکا علیه ایران هم‌آواز شد. او با تأیید اظهارات ترامپ علیه برجام گفت: «من گفته‌ام برجام توافقی نیست که ما را قادر کند دست‌کم تا سال 2025 مقداری نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران داشته باشیم. بنابراین تمایل داریم از این به بعد بر سر توافقی جدید درباره ایران [با آمریکا] همکاری کنیم». وی اضافه کرد: «این رایزنی‌ها ما را قادر کرد همگرا بودن دیدگاه‌های‌مان را روشن کنیم. لازم است ما 4 حوزه را [درباره ایران] پوشش دهیم. اولین آن، جلوگیری از هرگونه فعالیت‌های هسته‌ای ایران تا سال 2025 است. این مسأله به لطف برجام ممکن شد. دومین آن اطمینان یافتن از این است که در درازمدت، ایران هیچ فعالیت هسته‌ای نخواهد داشت. سومی که مساله‌ای بنیادی است این است که بتوانیم به فعالیت‌های ایران در زمینه موشک‌های بالستیک خاتمه دهیم. چهارمین آن فراهم کردن شرایط برای رسیدن به راه‌حلی سیاسی جهت مهار ایران در منطقه، یعنی در یمن، سوریه، عراق و لبنان است. در این موضوعات دیدگاه ما عوض نشده است. من همیشه گفته‌ام لازم است چارچوبی پیدا کنیم تا بتوانیم با کمک همدیگر و طرف‌های منطقه و سران ایران به دنبال یافتن توافق باشیم». مکرون گفت: «مذاکراتی که داشته‌ایم ما را قادر به هموار کردن مسیر برای رسیدن به توافقی جدید می‌کند؛ توافقی که روی آن کار خواهیم کرد. ما می‌خواهیم فراتر از شریکان اروپایی‌مان، قدرت‌های منطقه و همچنین روسیه و ترکیه را مشارکت دهیم». ترامپ هم در این کنفرانس خبری ایران را تهدید کرد و گفت: «در صورتی که ایران به هر طریقی ما را تهدید کند، بهایی خواهد پرداخت که تاکنون چند کشور معدود مشابه آن را پرداخته‌اند». ترامپ درباره برجام به انتقاد از دولت‌های گذشته آمریکا پرداخت و گفت: «کاری که آنها باید می‌کردند این بود که باید سوریه را در این توافق می‌گنجاندند. وقتی می‌گویم باید این کار را می‌کردند منظورم قبل از اعطای 150 میلیارد دلار و 8/1 میلیارد دلار پول نقد به ایران است. قبل از دادن این مقادیر هنگفت پول نقد به ایران- که من شنیدم داخل بشکه و بسته بوده- باید توافقی می‌کردند که یمن، سوریه و سایر بخش‌های خاورمیانه که ایران در آنها حضور دارد را پوشش می‌داد». در ادامه این کنفرانس خبری، مکرون در پاسخ به سوالی درباره اینکه صحبت از چه توافقی با آمریکا درباره ایران در جریان است، گفت: «همان‌طور که در ابتدا گفتم درباره ایران، بحث مسائل هسته‌ای در دوره کوتاه‌مدت را داریم، بحث مسائل هسته‌ای در دوره بلندمدت را داریم، فعالیت‌های بالستیک و حضور منطقه‌ای ایران را داریم. می‌خواهیم اوضاع را در این 4 ستون سر و سامان دهیم». رئیس‌جمهور فرانسه با بیان اینکه با مشارکت شریکان به دنبال رسیدن به «توافقی منصفانه» است که بتوان اوضاع کلی منطقه را سر و سامان داد، گفت: «این تنها راه برای حفظ حاکمیت ارضی در منطقه و پیشبرد صلح در درازمدت است، در غیر این صورت مجبور خواهیم بود به خاطر گروه‌های تروریستی بار دیگر به منطقه بازگردیم». مکرون در پاسخ به سوال یک خبرنگار درباره اینکه چرا نظرش را درباره برجام تغییر داده و درباره یک توافق جدید صحبت می‌کند، گفت: «درباره ایران نظر من همیشه هماهنگ بوده است. می‌توانید به صحبت‌های من در مجمع عمومی سازمان ملل در ماه سپتامبر رجوع کنید. همیشه گفته‌ام ما برجام را داریم و لازم است 3 ستون برای بعد از 2025 به آن اضافه کنیم». مکرون گفت: «نمی‌دانم رئیس‌جمهور ترامپ چه تصمیمی درباره برجام خواهد گرفت و این مسؤولیت او است. برجام، اولین ستون چارچوبی است که تشریح کردم، بنابراین منظور من این نیست که ما از یک توافق به توافقی دیگر می‌رویم، می‌گویم این تنها یک جنبه از مشکل است. من هیچ‌گاه به اندازه ترامپ منتقد برجام نبوده‌ام، چون نظرم این است که می‌توانیم به نحوی مفید بر آن بیفزاییم. صرف‌نظر از تصمیمی که ترامپ بگیرد، من از هم‌اکنون تمایل به همکاری درباره توافقی جدید با 4 ستون دارم که مسائل مطروحه در برجام هم شامل آن می‌شود. این بخش، فعالیت‌های هسته‌ای فعلی ایران را شامل می‌شود. فعالیت‌های هسته‌ای ایران در بلندمدت، فعالیت‌های موشکی و نفوذ منطقه‌ای دیگر ستون‌های توافق جدید هستند، بنابراین، این نظرات هماهنگ هستند، منتها ما در هفته‌های گذشته و بویژه امروز توانسته‌ایم درباره جزئیات آن صحبت کنیم».
اعتراض روحانی به اروپا
حسن روحانی از مواضع رئیس‌جمهور فرانسه در آمریکا انتقاد کرد. روحانی روز چهارشنبه در نشست خبری پایان سفر به آذربایجان‌شرقی گفت: یک جمله به برجام اضافه یا کم نخواهد شد. توافق برجام یا میماند یا نمی‌ماند، بنا بر ماندن بود به‌طور کامل خواهد ماند و اگر نماند، همه باید از آن خداحافظی کنند و این موضوعی است که در گفت‌وگوهای متعدد خود با آقای مکرون نیز صراحتاً اعلام کرده و گفته‌ام که حتی یک جمله به این توافق اضافه و کم نخواهیم کرد و او هم به صراحت گفته این موضوع را قبول دارد. روحانی تصریح کرد: اگر اروپایی‌ها قصد دارند ترامپ را راضی نگه دارند، باید این کار را از جیب خود انجام دهند و ما اجازه نمی‌دهیم از جیب ملت ایران ترامپ را راضی کنند. ایران تا جایی در برجام میماند که منافع ملت ایران در آن تضمین شود. رئیس‌جمهور خاطرنشان کرد: امروز آقای ترامپ و دولت آمریکا در صندلی اتهام قرار دارند که چرا توافق برجام را به‌طور دقیق اجرا نکرده‌اند و در مواردی تأخیر و کوتاهی نسبت به آن داشتند.
شمخانی: توافق اروپا و آمریکا بی‌اعتبار است
امیر دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی دیروز در نهمین نشست مسؤولان عالی امنیتی 5 قاره جهان که در شهر سوچی روسیه در جریان است درباره همزبانی اروپا و آمریکا در قبال برجام گفت: من در این نشست امنیتی بین‌المللی که نمایندگان عالی بیش از ۱۰۰ کشور از 5 قاره جهان حضور دارند به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌کنم هر توافقی که اروپا و آمریکا درباره آینده برجام و آینده برنامه هسته‌ای ایران برای دوره بعد از محدودیت پیش‌بینی شده در برجام کنند از نظر ما بی‌اعتبار بوده و فاقد ارزش است. به شما اطمینان می‌دهم به‌طور قطع رویاهای آنها درباره ایران تعبیر نخواهد شد. گفت‌وگوی مجدد درباره پایان دوره محدودیت فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به معنای نابودی برجام است، زیرا لغو محدودیت‌ها و عادی شدن روند برنامه هسته‌ای ایران در چارچوب معاهده بخش مهمی از تعهد ارائه شده به ایران در توافقنامه بین‌المللی برجام است.